sobota, 23 lipca 2011

17. SARNA - CAPREOLUS CAPREOLUS

Sarna - Rodzina jeleniowate
Przepiękne leśne zwierzę. Długość ciała sarny to 95-140 cm.Ogonek ma bardzo krótki tylko kilka cm.Ciężar sarny środkowo europejskiej wynosi od 15 do 30 kg a sarny syberyjskiej aż do 50 kg.
Samiec zwany koziołkiem ma krótkie poroże zwane parostkami, jest najmniejszym europejskim przedstawicielem rodziny jeleniowatych o drobnej budowie ciała, długich biegach ( nogi ) i wysmukłej szyi.
Budowa ciała, masa, wykształcenie parostków u sarny zależy w dużym stopniu od warunków 
 siedliskowych i odpowiedniej opieki ze strony łowczych.Sarna ma ubarwienie od czerwono brązowego w porze letniej do szaro brązowego zimą.
Na zadzie ma jasną plamę zwaną lustrem lub talerzem od koloru żółtawo białego do bieli i krótkiego ogonka którego nie widać bo znika w owłosieniu lustra.Albinosy wśród sarny są rzadkością.Małe koźlęta sarny rodzą się z plamistym ubarwieniem.Dorastające samiczki które nie miały potomstwa nazywamy 
 siutami lub po myśliwsku jałówkami.Wszystkie samice z rodziny jeleniowatych nie mają poroża za wyjątkiem za samic reniferów.Jednorocznego koziołka nazywamy guzikarzem bo jego poroże to słabo uwydatnione guziki , w okresie zimy odpadają.Po roku wyrastają właściwe szpiczaste tyki do 10 cm i nazywamy tego koziołka szpicakiem a rozwidlone tyki to widłak.
Pierwsze parostki są  zrzucane jesienią i w okresie zimy następuje wytwarzanie nowego poroża które okryte jest scypułem.W okresie kwietnia i maja kozły przystępują do ścierania scypuły przez ocieranie rogami krzewów, gałęzi, pni drzew i ryciu w ziemi.
Długość poroża sarny nie przekracza 30 cm.Uszy u sarny nazywamy łyżkami.W czasie wykształcania poroża gdy nastąpi uszkodzenie scypuły lub samce mają zaburzenia hormonalne, scypuła nie odpada od poroża i wykształca się poroże  nieforemne, takiego koziołka myśliwi nazywają perukarzem.Sarna występuje w Eurazji i w górach do 2400 m n.p.m. a w Polsce jest zwierzyną łowną z okresem  ochronnym .Najlepszym i najkorzystniejszym środowiskiem dla sarny są lasy liściaste zapewniające odpowiednie kryjówki, nie jest długodystansowcem a różnorodny pokarm umożliwia utrzymanie odpowiedniego tempa szybkiego metabolizmu.Sarna szuka ukrycia w lesie gdy jest szczególnie prześladowana ale nie możemy jej nazwać zwierzęciem leśnym bo w zwartych gęstwinach wcale nie występuje.Bardzo dobrze czuje się na powierzchniach otwartych, przy lesie tworząc stada sarny polnej, zimą łączą się w stada, w miesiącu maju wydają na świat potomstwo, koci się na łąkach i zaroślach a przy niepokoju ucieka
do podobnych środowisk.W środkowej Europie sarna stała się  synantropem, zasiedla nie tylko środowiska przekształcone przez człowieka ale wkroczyła nawet do miejskich parków.W Niemczech nie dawno była zagrożona wyginięciem a w chwili obecnej stała się bardzo liczna.Prowadzi wyłącznie nocny tryb życia a w dzień udaje się na dłuższy spoczynek przerywany żerowaniem. Najważniejszym okresem dla sarny jest lato ponieważ musi zgromadzić zapasy energetyczne na zimę. Dostępność pokarmu i jakość w okresie letnim decydują o przeżyciu zimy. Większość czasu spędzają na poszukiwaniu pokarmu. Zgodnie łączą się w mniejsze lub większe stada zwane chmarami.W maju wyszukują najlepszych miejsc do wykocenia się, opieki nad małym i jego obrony.Własny rewir znakują wydzieliną gruczołów zapachowych a koziołki wydzieliną gruczołów czołowych przy ścieraniu scypuły z poroża.Oznacza się bardzo dobrym węchem a dzięki dobremu słuchowi reaguje natychmiast.W czasie opieki nad potomstwem kozy charakterystycznie beczą a kozły przestraszone lub rozdrażnione szczekają.Jest zwierzęciem bardzo wybrednym,zjada tylko te rośliny i części roślin które są najbardziej odżywcze.Tylko te koźlęta przeżyją zimę które osiągną jesienią do 14 kg wagi ciała       a o mniejszej wadze przetrwają pod warunkiem intensywnego dokarmiania przez łowczych. Ruja u sarny odbywa się w m-cu czerwcu i po pokryciu zatrzymuje się rozwój zarodka ( tak zwana ciąża przedłużona ) a wznawia po okresie zimowym.Typ przebiegu ciąży ma taką zaletę że młode rodzi się w m-cu maju.W pierwszym tygodniu karmione są mlekiem i ukrywane wśród traw lub gęstych krzewów. Czas urodzenia ma duży wpływ na to czy młode przetrwa zimę czy zginie z głodu.Populacja sarny ponosi duże straty na drogach i w trakcie prac polowych ale dzięki opiece człowieka nadal utrzymuje się na terenach rolniczych.Będąc na spacerze przy lesie można spotkać małą sarenkę ale nie wolno jej dotykać i zabierać, matka zawsze swoje małe znajdzie.

Brak komentarzy: